HUN–REN–DE
Klasszikus Magyar Irodalmi
Textológiai Kutatócsoport

Magyar írók levelezése
Elektronikus kritikai kiadás

HU EN
Verseghy Ferenc – Batthyány Józsefnek
Buda, 1794. december 24.

Eminentissime Domine S. R. I. Princeps, S. R. E. Cardinalis, R. H. Primas et
Archiepiscope, Præsul gratiosissime!

Postquam vicissitudines meas, ante annum ratione libri mei habitas, per paternam et*
per |paternam et| [Betoldás a sor fölött.]
gratiosissimam Eminentiæ Vestræ interventionem felicites superassem, ab omni fere humana societate segregatus, intra continuas ægritudinis et sanitatis alternationes*
segregatus, |intra continuas ægritudinis et sanitatis alternationes| [Betoldás a lap szélén, korrektúrajellel.]
vitam privatam et pacatam duxi, meque seruitiis Ecclesiæ Matrum Elisabethinum Budensium, per quotidianam missæ celebrationem et per administrationem sacramentorum poenitentiæ ac eucharistiæ*
eucharistiæ <fidelib illa congre>
præstitis addixi. Sed homines inquieti et*
et <…>
malesanis, ut*
ut <mihi>
sero deinde adverti*
deinde <compertum fuit> |adverti| [Betoldás a sor fölött.]
, intentionibus pleni, in ipsa solitudine mea me exquisiverunt, et temperamento meo sub specie amicæ conversationis abusi, novis incautum et imprudentem vicissitudinibus irretiverunt, ex quibus ut Eminentia Vestra per potentissimam intercessionem suam me*
suam |me| [Betoldás a lap szélén, korrektúrajellel.]
indignissimum suum clientem gratiosissime liberare dignetur, per Deum vivum oro et obtestor.
Scio ego, me infelicem nullibi certiorem opem, veriusque solamen reperturum, quam in sinu matris Ecclesiæ, cujus ministerio consecratus sum, cujus mansvetudo secum fert, ut miseris succurrat, et cujus dignissimum caput in Eminentia Vestra cum devotinoe revereor. Scio animum Eminentiæ Vestræ ex innata sibi humanitate ad succurrendum infelicibus promptissimum, suæ vero Intercessiononis efficaciam coram altissimo Throno Suæ Majestatis Sacratissimæ summam atque incomparabilem esse. Scio denique, me commiseratione Eminentiæ Vestræ, cujus gratiosissimos favores cum intima animi gratitudine expertus sum, etiam in modernis meis circumstantiis non indignum esse.
Deum*
<N. B. 1o Deum testor, me pertractum fuisse, omneque infortunis meus non malina sed impedentiæ ac inconsiderantiæ adscribi debet. 2o Si dolor et poenitudo, ac emendationis propositam ipsam diuinitatem ad misericordiam […], polliceor ego etc etc. 3o Tandem ut Matre quantorius restituar.> [Törölt megjegyzés a lap szélén.]
enim testor, me aliud agentem et nihil minus quam de similibus cogitantem, per ambages, ne dicam per insidias, in hunc malorum labyrinthum deductum fuisse, omneque delictum meum non positivæ malitiæ sed imprudentiæ, credulitati ac inconsiderantiæ, præcipuis temperamenti mei vitiis adscribi debere.
Deum etiam testor, me*
me <…>
primum evigilavi, omnia fecisse, quae in mea potestate erant, ut retracto pede, ea quæ incautus egi, antequam sequelas habeant, annihilem. Quæ utinam Eminentiæ Vestræ clarius deducere, ac convincentibus argumentis manifestum facere liceret. Deum denique testor: me a Judicibus meis provocatum, quin solitas quæstiones præstolaret, cuncta, quorum recordari potui, juxta consciam meam sacerdotalem sincere ac candide detexisse, atque vel hac rationæ tam subditalem obediam erga Sua Majestate Sacra, quam etiam*
etiam <animi flexibilitatem, ac>
intimam ab his rebus*
rebus <…>
aversionem contestatum fuisse.*
liceret. |Deum denique testor: me a Judicibus meis provocatum, quin solitas quæstiones præstolaret, cuncta, quorum recordari potui, juxta consciam meam sacerdotalem sincere ac candide detexisse, atque vel hac rationæ tam subditalem obediam erga Sua Majestate Sacra, quam etiam <animi flexibilitatem, ac> intimam ab his rebus <…> aversionem contestatim fuisse.| [Betoldás a lap szélén, korrektúrajellel.]
Coeterum si dolor et poenitudo atque serium emendationis propositum ipsam divinitatem ad veniam et misericordiam permovet, tanto confidentius idipsum a sua Majestate Sacra, et ab Eminentia Vestra non minus, quam ab omnibus iis qui per delictum meum offensi aut scandalisati sunt, sperare possum. Coram Dei igitur sancte ac sincere polliceor Eminentiæ Vestræ, me omnem operam daturum, ut vitia temperamenti mei, quæ me infelicem reddiderunt, per adtentissimam refrenationem emendem: nec gressum præsertim in similibus negotiis facturus, aut circa me fieri passurum, quem*
quem <…>
Eminentiæ Vestræ aut aliis superioribus meis partim capiendi consilii gratia, partim etiam ut opiniones aut*
aut <…>
motus periculosi in ipso*
periculosi <…> |in ipso| [Betoldás a sor fölött.]
partu sufficitur, illico non detegam; abalienatis a quærendo meo consortio sive per apertas emandationes, sive etiam, si Eminentia Vestra consultum judicaverit per publica opuscula omnibus iis, qui quaqua ratione suspecti essent, unicam ejusmodi virorum conversationem quæsiturum, de quorum omnimoda probitate publice constat; talenta denique*
denique <…>
ac vires meas juxta dispositionem Eminentiæ Vestræ servitiis Sacratissimæ Suæ Majestatis ac promovendo sacræ religionis nostræ bono,*
bono, <…>
per quoscunque sive ecclesiasticos sive litterarios labores, quibus ferendis par fuero, ita consecraturum, ut omnes ii, qui me deliquisse sciunt, aperte videant, me non tantum*
tantum <…> |factum meum| [Betoldás a lap szélén, korrektúrajellel.]
factum meum sincero corde*
corde <…> |detestari| [Betoldás a lap szélén, korrektúrajellel.]
detestari sed omni conatu in sed etiam incumbere, ut ea quæ per scandalum destruxi, abunde reædificem.
His humillime præmissis, per Deum oro et obtestor Eminentiam Vestram, dignetur mihi*
dignetur |mihi| [Betoldás a lap szélén, korrektúrajellel.]
potentissima sua intercessione ab altissimo*
altissimo <Throno>
Suæ Majestatis Sacratissimæ Throno*
Sacratissimæ |Throno| [Betoldás a lap szélén, korrektúrajellel.]
veniam ac clementiam exoperari Lubens et cum omni submissione perfero ego promeritam captivitatem, quæ vel per hoc, quod nomini meo notam æternam, neque aliter, nisi per paulo ante promissam et ope*
et <pro> |ope| [Betoldás a sor fölött.]
talentorum meorum publice præstandam satisfactionem delebilem inusseri, summa mihi sacerdoti et viro sensum habenti poena est. Neque sive innocentiam mihi vindicare, sive factum meum quoquomodo tueri volo.*
est. |Neque sine innocentiam mihi vindicare sine factum meum quoquomodo tueri volo; <…>| [Betoldás a lap szélén, korrektúrajellel.]
Illud unicum demissisime rogo: ne me Sua Majestas Sacra strictæ ac rigorosæ*
strictæ |ac rigorosæ| [Betoldás a lap szélén, korrektúrajellel.]
legum vindictæ subjiciat, sed tanquam virum Deo consecratum super delicto suo intime compunctum*
consecratum |super delicto suo intime compunctum| [Betoldás a lap szélén, korrektúrajellel.]
ad saniora sponte ac sincere redeuntem, atque ad pedes Sacræ Suæ Majestatis pro altissima venia provolutum a diuturniori poena ex unica Clementia sua dispensare dignetur.
Imprimis enim sanitas mea, quam in Servitiis Sacra Sua Majestatis sub bello turcico præstitis amisi, propter continuos pedum tumores ac exulcerationes non minus, quam etiam propter interiorem*
propter |interiorem| [Betoldás a lap szélén, korrektúrajellel.]
adgregationem maligno humorum, ex defecta recentis aeris et commotionis, ex vita sedentaria ac præsertim ex mœrore animi in corpore meo fieri solitam, adeo debilis est, ut sine aperto periculo*
periculo <…> |mortiferæ| [Betoldás a lap szélén, korrektúrajellel.]
mortiferae ægritudinis longiorem in captivitate detentionem sufferre non possit; quod testimoniis etiam medicis et chyrurgicis contestari possum.
N. B. 1o senestus. 2o res domestica. 3o ægritudines
Sed*
|N. B. 1o senestus. 2o res domestica. 3o ægritudines| Sed [Betoldás a lap szélén, korrektúrajellel.]
et Mater mea septuagenaria, quæ in me unica*
unica <…>
prole*
prole <…>
unicum senectutis*
senectutis <fuit>
suæ fulcrum, unicum in continuis et adeo gravibus, ut actionum suarum conscia non sit,*
continuis |et |adeo gravi<…> |bus|, ut actionum suas conscia non sit,| [Betoldás a lap szélén, korrektúrajellel.]
suis ægritudinibus solamen,*
solamen, <et adjumentum>
atque unicum in re domestica retinenda adjumentum habet; quæ rebus suis immobilibus venditis, ideo*
venditis, |ideo|
sese ad me contulit,*
ad <labor meum deman> |me contulit|
ut in manibus meis spiritum Deo indignissimus cliens*
Deo |indignissimus cliens| [Betoldás a lap szélén.]
reddere possit; quæ denique per nocturnam mei interogationem vehementer exterrita, continuo insuper moerore adeo conficitur, ut periculum vitæ vix evitatura sit, hæc inquam Mater pro incolumitate Sacræ Suæ Majestatis et Eminentia Vestræ ferventissimas preces una mecum ad Deum omnipotentem fundet, si unicum filium suum ex altissima Sacræ Suæ Majestatis clementia per paternum Eminentiæ Vestræ interpositionem quantocius amplexari potuerit.
Eminentiæ Vestræ Die 24 10bris 1794.*
quanto[…] |amplexari potuerit. Eminentiæ Vestræ Die 24 10bris 1794.| [Betoldás a lap szélén, korrektúrajellel.] [A levél szövege eddig tart. Innentől ismétlődő, piszkozatszerű szövegrészek következnek hol szó szerint, hol tartalmilag egyezve a korábban lejegyzett szöveggel.]
ac promovendo bono publico per quoscunque sive ecclesiasticos sive litteraris laboris ita consecraturum, ut omnes ii, qui me deliquisse sciunt; aperte videant, me non tantum factum meum sincero corde detestari, sed omni conatu in id etiam incumbere, ut ea quae per scandalum destruxi, abunde reædificem.
Dignetur in considerationem sumere eadem talenta mea, quibus ad bonam publicam promovendam*
quibus <per> |ad| bonam publicam |promovendam| [Betoldások a sor fölött és a lap szélén, korrektúrajellel.]
per aliquod officium, quod tamen postquam servitiis castrensibus sanitatis curandæ gratia valedicere coactus fuissem,*
tamen |postquam servitiis castrensibus sanitatis curandæ gratia valedicere coactus fuissem,| <…>
impetrare nullatenus potui, ex*
impetrare |nullatenus| potui,<per> ex
totis viribus servire inde ab abolitione ordinis mei semper gestivi, et quibus malis consilii homines, actuos […] inclinarem meam ad laborem videntes*
actuos |[…] inclinarem| meam <…> ad <suscipiendos>laborem videntes
ideo tantum abuti poterant, cum in laboribus meis scopum*
scopum <…>
vi alicujus publici omnii defixum non habuerim.
Dignetur considerare statu*
considerare |statu| [Betoldás a sor fölött.]
sanitatis meæ; quam in servitiis Sacræ S. M. bello turcico præstitis amisi, et quæ propter continuos etc etc.
Dignetur*
Dignetur <…>
denique respicere matrem meam septuagenariam etc etc.
Dignetur inquam E. T. T. hæc*
hæc <…>
in considerationem sumere, humilimasque preces meas favorabili sua opinionne ad Altissimum Thronum Suæ Sacratissimæ Majestatis gratiosissime comitari; pro qua gratia cum æterna devotione ac incessabili animi gratitudine emoritur